15 november is de Internationale Dag van de Gevangen Schrijver. De vrijheid van literaire expressie staat wereldwijd ernstig onder druk: een alarmerend hoog aantal schrijvers wordt bedreigd, is gevlucht of gevangengezet vanwege hun werk. Reden voor PEN Nederland om met een nieuw project hierop doorlopend de aandacht te vestigen. Vier prominente Nederlandse auteurs – schrijver Tatjana Almuli, Dichter des Vaderlands Babs Gons, schrijver Kiza Magendane en Denker des Vaderlands Marjan Slob – zetten zich als ambassadeurs in voor vier bedreigde schrijvers.

Een jaar lang vragen de vier ambassadeurs tijdens publieke optredens en in persoonlijke brieven aandacht voor het lot en het werk van ‘hun’ schrijvers. Babs Gons zet zich in voor de Cubaanse dichter en activist María Cristina Garrido Rodríguez die sinds juli 2021 gevangen zit; Tatjana Almuli zet zich in voor de Palestijnse dichter Mosab Abu Toha, die gevangen werd genomen en in december 2023 uit Gaza moest vluchten; Kiza Magendane voor de Iraanse schrijver en Nobelprijswinnaar Nargess Mohammadi, in gevangenschap sinds november 2021 en over wiens gezondheid ernstige zorgen bestaan. Marjan Slob tenslotte zet zich in voor de Belarussische filosoof en schrijver Uladzimir Mackievič, die in juli 2022 veroordeeld werd tot vijf jaar gevangenschap. Het is de bedoeling dat elk jaar op 15 november nieuwe Nederlandse schrijvers/dichters het stokje voor een jaar overnemen en zich inzetten voor andere schrijvers/dichters wereldwijd.

Dichter des Vaderlands Babs Gons schreef, na de onrust in Amsterdam in de nacht van donderdag op vrijdag 8 november, een ode aan een bedachtzame stad. Je leest het gedicht hier.

Babs Gons luidt haar tweede jaar als Dichter des Vaderlands vanaf oktober 2024 in met poëtische bezoeken aan alle provincies in het land en daarbuiten. Ook lanceert Gons het project Hardop! De Kunst van het Declameren. In november verschijnt de tiende druk van de bundel Doe het toch maar.

Poëzievisite: Provincietour
Vanaf oktober 2024 bezoekt Babs Gons maandelijks één van de twaalf provincies. Om de poëzie dichter bij de mensen te brengen gaat ze op visite bij lokale dichters. Samen ondernemen ze een dichterlijke activiteit, zoals pop-up optredens, workshops, schrijven op straat, in gevangenissen, buurthuizen, kringloopwinkels en declameren op de markt. Een van de visites zal plaatsvinden in het Caribische gedeelte van het Koninkrijk: in februari reist Gons af naar Bonaire. Daar gaat ze onder andere met schoolkinderen aan de slag. De eerste visite vond deze maand plaats. Gons ging met stadsdichter van Groningen Esmé van den Boom langs verschillende locaties om op te treden en een workshop te geven.

Hardop! De Kunst van het Declameren
In november is de officiële start van het door Gons geïnitieerde project Hardop! De Kunst van het Declameren. Dit project, waarvan tijdens de laatste editie van Poetry International een bescheiden editie plaatsvond, daagt mensen van alle leeftijden uit hun favoriete gedichten voor te dragen tijdens bijeenkomsten, manifestaties en vriendschappelijke competities.
Babs Gons over Hardop!: “Het is rijkdom om poëzie mee te dragen in het hart, omdat het waardevol is om op bepaalde momenten de juiste woorden paraat te hebben en te kunnen delen.” Via de website en het uitgebreide poëzie-archief van Poetry International kan binnenkort iedereen zich laten inspireren om de kunst van het declameren eigen te maken. Er zijn video’s te zien van onder andere Gerda Lenten Havertong, Arnon Grunberg, Lisette Ma Neza en Joost Oomen. Gons zal tevens een ronde maken langs een aantal middelbare scholen om leerlingen te helpen bij de kunst van het declameren.

Jubileum & tiende druk Doe het toch maar
Babs Gons viert de tweede helft van haar Dichter des Vaderlands-termijn bovendien met een tweeledig jubileum: in december is het precies 25 jaar geleden dat ze begon met optreden en het organiseren van spoken word-avonden. Daarnaast beleeft haar succesvolle dichtbundel Doe het toch maar (2021) zijn tiende druk.

Terugblik Dichter des Vaderlands
In september 2023 werd Babs Gons voor twee jaar aangesteld als Dichter des Vaderlands. Zij begon haar dichterschap met een tour langs boekhandels: de 1000 dichters tour. Gedurende het jaar bewees zij zich als krachtige ambassadeur voor de poëzie. Zij stond op diverse nationale en internationale literaire festivals en droeg bij aan verschillende maatschappelijke initiatieven. Zij werd in mei van dit jaar onderscheiden met de Gouden Ganzenveer voor haar jarenlange inzet voor de groei en ontwikkeling van spoken word als literair genre in Nederland en voor haar bedachtzame en integere stem waarmee ze een eigen verhaal vertelt, dat waardevol is in een wereld van gepolariseerde meningen en grote woorden.

Gons trad ruim zestig keer op; zo droeg ze voor op het Rotterdamse Boekenbal, op De Nacht van de Literatuur, tijdens de Nacht na de Dam, op Poetry International, Read my World en bij de Anton de Kom-lezing in het Literatuurmuseum. Ze organiseerde voor het tweede jaar de Babs’ Keti Salon in de Kleine Komedie en reisde af naar het Festival International de Poesia in Colombia als Nederlandse afvaardiging. Als Dichter des Vaderlands schreef ze onder meer gedichten ter gelegenheid van de herdenking van de slavernij, de herdenking op 4 mei, de verwoestende explosie in Rotterdam, mantelzorgers, het personeelstekort in het openbaar vervoer, de situatie van het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel en de tienjarige herdenking van de vliegramp MH17. Ook schreef ze columns over poëzie voor het tijdschrift Awater, voor omroep Zwart en meerdere gedichten in opdracht, waaronder gedichten voor het Zuiderzeemuseum en het Wereldmuseum.

Voor agenda zie www.babsgons.com.

We zijn nu gewend dat schoon drinkwater direct uit de kraan stroomt, maar voor de voormalige bewoners van de Zuiderzeeregio lag dit heel anders. Het Zuiderzeemuseum maakte in hun themajaar Waterwijs een audioserie langs historische waterlocaties. Babs Gons schreef hiervoor het gedicht ‘Zoveel Meer’. Je kunt ernaar luisteren vanaf een bankje aan de oever van het IJsselmeer.

Vanaf oktober 2024 bezoekt Babs Gons één van de twaalf provincies en één van de bijzondere gemeenten van het Caraïbische gedeelte van het Koninkrijk. Ze gaat op visite bij een lokale dichter om samen een dichterlijke activiteit te doen, zoals pop-up optredens, workshops, schrijven op straat, in buurthuizen, kringloopwinkels en declameren op de markt. Om zo de poëzie te vieren en hier en daar de poëzie dichter bij de mensen te brengen.

Babs Gons trapt de eerste maandelijkse poëzievisite af in Groningen, waar zij samen met stadsdichter Esmé van den Boom begint met een workshop Lunchworkshop poëzie schrijven en voordragen bij ontmoetingsplek Wongema in Hornhuizen. Vervolgens gaan ze naar bibliotheek Beijum waar Babs Gons in het kader van de Kinderboekenweek zal voorlezen uit haar kinderboek. Ze sluiten de dag af met de Stadsdichtersessies in het Forum.

De komenden maanden reist Babs Gons onder andere af naar Heidi Koren in Nijmegen, Marrit Jellema in Friesland, Ingmar Heytze in Utrecht, Emma Crebolder in Limburg en Rodgairo Dalnoot in Noord-Brabant.

Babs Gons schreef een gedicht bij de herdenking van de vliegramp met vlucht MH17, tien jaar geleden. Je leest het gedicht hier.

Als Dichter des Vaderlands vindt Babs Gons het hoog tijd dat we de eeuwenoude kunst van het declameren van gedichten meer gaan beheersen. Zodat we weer de rijkdom kunnen ervaren van poëzie mee te dragen in het hart. Omdat het waardevol is om op bepaalde momenten de juiste woorden paraat te hebben. En om samen te komen en poëzie te delen.

In navolging van vele pleitbezorgers van het declameren – waaronder oud Dichter des Vaderlands Anne Vegter – initieert Babs Gons samen met Poetry International, Poetry Circle Nowhere, Poëziepaleis, Huis van Gedichten en School der Poëzie ‘Hardop! De kunst van het declameren’ om mensen en organisaties te enthousiasmeren voor het declameren van gedichten.

Vrijdag en zaterdag geeft Hardop! al een voorproefje op het Poetry International Festival. Op vrijdag brengt een aantal declameerders, voorgedragen door de deelnemende organisaties, hun favoriete gedichten ten gehore. Op zaterdag is er een Hardop! Karaoke. 

Na de zomer gaat Hardop! verder van start. Zodat we meer poëzie in ons leven krijgen!

Babs Gons reageerde op de aangekondigde btw-verhoging op boeken, haar prozagedicht lees je hier.

Maandag 27 mei ontving Babs Gons de Gouden Ganzenveer 2024 voor haar jarenlange inzet voor de groei en ontwikkeling van spoken word als literair genre in Nederland. Met de onderscheiding wil Academie de Gouden Ganzenveer het geschreven en gedrukte woord in het Nederlandse taalgebied onder de aandacht brengen. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt.

In 2022 is naast de Gouden Ganzenveer een aanmoedigingsprijs ingesteld voor een jong talent dat zich onderscheidt door een virtuoze omgang met taal, het geschreven woord en communicatie met een nieuw en jong publiek. De Jonge Veer wordt jaarlijks toegekend aan iemand die markante bijdragen levert aan de versterking van de leescultuur. Babs Gons koos ervoor deze aanmoedigingsprijs toe te kennen aan de Vlaamse schrijfster Aya Sabi.

In NRC vandaag het gedicht Bataljon van de vergetelheid van Dichter des Vaderlands Babs Gons. In de Tweede Wereldoorlog vochten meer dan 1,2 miljoen Afro-Amerikaanse soldaten mee, in Nederland waren er meer dan 15000 gestationeerd. Ze vochten mee voor een vrijheid die ze in eigen land niet hadden, maar hun verhalen ontbreken in het heersende oorlogsnarratief. Babs Gons heeft in haar familie Afro-Amerikaanse soldaten die gestationeerd waren in Europa. Zij onderzocht hun lot en bezocht monumenten voor gesneuvelde geallieerden. Een eerdere versie van deze ballade schreef Babs voor een programma van de Koninklijke Bibliotheek.

Babs Gons maakt deel uit van het programma Nachtresidenten van het Amsterdams 4 en 5 mei comité en zal tijdens Nacht Na de Dam in ITA o.a. deze ballade voordragen samen met Shishani. Je leest het gedicht hier.

Beeld: Martien ter Veen.