Babs Gons

15 november is de Internationale Dag van de Gevangen Schrijver. De vrijheid van literaire expressie staat wereldwijd ernstig onder druk: een alarmerend hoog aantal schrijvers wordt bedreigd, is gevlucht of gevangengezet vanwege hun werk. Reden voor PEN Nederland om met een nieuw project hierop doorlopend de aandacht te vestigen. Vier prominente Nederlandse auteurs – schrijver Tatjana Almuli, Dichter des Vaderlands Babs Gons, schrijver Kiza Magendane en Denker des Vaderlands Marjan Slob – zetten zich als ambassadeurs in voor vier bedreigde schrijvers.

Een jaar lang vragen de vier ambassadeurs tijdens publieke optredens en in persoonlijke brieven aandacht voor het lot en het werk van ‘hun’ schrijvers. Babs Gons zet zich in voor de Cubaanse dichter en activist María Cristina Garrido Rodríguez die sinds juli 2021 gevangen zit; Tatjana Almuli zet zich in voor de Palestijnse dichter Mosab Abu Toha, die gevangen werd genomen en in december 2023 uit Gaza moest vluchten; Kiza Magendane voor de Iraanse schrijver en Nobelprijswinnaar Nargess Mohammadi, in gevangenschap sinds november 2021 en over wiens gezondheid ernstige zorgen bestaan. Marjan Slob tenslotte zet zich in voor de Belarussische filosoof en schrijver Uladzimir Mackievič, die in juli 2022 veroordeeld werd tot vijf jaar gevangenschap. Het is de bedoeling dat elk jaar op 15 november nieuwe Nederlandse schrijvers/dichters het stokje voor een jaar overnemen en zich inzetten voor andere schrijvers/dichters wereldwijd.

Dichter des Vaderlands Babs Gons schreef, na de onrust in Amsterdam in de nacht van donderdag op vrijdag 8 november, een ode aan een bedachtzame stad. Je leest het gedicht hier.

Babs Gons luidt haar tweede jaar als Dichter des Vaderlands vanaf oktober 2024 in met poëtische bezoeken aan alle provincies in het land en daarbuiten. Ook lanceert Gons het project Hardop! De Kunst van het Declameren. In november verschijnt de tiende druk van de bundel Doe het toch maar.

Poëzievisite: Provincietour
Vanaf oktober 2024 bezoekt Babs Gons maandelijks één van de twaalf provincies. Om de poëzie dichter bij de mensen te brengen gaat ze op visite bij lokale dichters. Samen ondernemen ze een dichterlijke activiteit, zoals pop-up optredens, workshops, schrijven op straat, in gevangenissen, buurthuizen, kringloopwinkels en declameren op de markt. Een van de visites zal plaatsvinden in het Caribische gedeelte van het Koninkrijk: in februari reist Gons af naar Bonaire. Daar gaat ze onder andere met schoolkinderen aan de slag. De eerste visite vond deze maand plaats. Gons ging met stadsdichter van Groningen Esmé van den Boom langs verschillende locaties om op te treden en een workshop te geven.

Hardop! De Kunst van het Declameren
In november is de officiële start van het door Gons geïnitieerde project Hardop! De Kunst van het Declameren. Dit project, waarvan tijdens de laatste editie van Poetry International een bescheiden editie plaatsvond, daagt mensen van alle leeftijden uit hun favoriete gedichten voor te dragen tijdens bijeenkomsten, manifestaties en vriendschappelijke competities.
Babs Gons over Hardop!: “Het is rijkdom om poëzie mee te dragen in het hart, omdat het waardevol is om op bepaalde momenten de juiste woorden paraat te hebben en te kunnen delen.” Via de website en het uitgebreide poëzie-archief van Poetry International kan binnenkort iedereen zich laten inspireren om de kunst van het declameren eigen te maken. Er zijn video’s te zien van onder andere Gerda Lenten Havertong, Arnon Grunberg, Lisette Ma Neza en Joost Oomen. Gons zal tevens een ronde maken langs een aantal middelbare scholen om leerlingen te helpen bij de kunst van het declameren.

Jubileum & tiende druk Doe het toch maar
Babs Gons viert de tweede helft van haar Dichter des Vaderlands-termijn bovendien met een tweeledig jubileum: in december is het precies 25 jaar geleden dat ze begon met optreden en het organiseren van spoken word-avonden. Daarnaast beleeft haar succesvolle dichtbundel Doe het toch maar (2021) zijn tiende druk.

Terugblik Dichter des Vaderlands
In september 2023 werd Babs Gons voor twee jaar aangesteld als Dichter des Vaderlands. Zij begon haar dichterschap met een tour langs boekhandels: de 1000 dichters tour. Gedurende het jaar bewees zij zich als krachtige ambassadeur voor de poëzie. Zij stond op diverse nationale en internationale literaire festivals en droeg bij aan verschillende maatschappelijke initiatieven. Zij werd in mei van dit jaar onderscheiden met de Gouden Ganzenveer voor haar jarenlange inzet voor de groei en ontwikkeling van spoken word als literair genre in Nederland en voor haar bedachtzame en integere stem waarmee ze een eigen verhaal vertelt, dat waardevol is in een wereld van gepolariseerde meningen en grote woorden.

Gons trad ruim zestig keer op; zo droeg ze voor op het Rotterdamse Boekenbal, op De Nacht van de Literatuur, tijdens de Nacht na de Dam, op Poetry International, Read my World en bij de Anton de Kom-lezing in het Literatuurmuseum. Ze organiseerde voor het tweede jaar de Babs’ Keti Salon in de Kleine Komedie en reisde af naar het Festival International de Poesia in Colombia als Nederlandse afvaardiging. Als Dichter des Vaderlands schreef ze onder meer gedichten ter gelegenheid van de herdenking van de slavernij, de herdenking op 4 mei, de verwoestende explosie in Rotterdam, mantelzorgers, het personeelstekort in het openbaar vervoer, de situatie van het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel en de tienjarige herdenking van de vliegramp MH17. Ook schreef ze columns over poëzie voor het tijdschrift Awater, voor omroep Zwart en meerdere gedichten in opdracht, waaronder gedichten voor het Zuiderzeemuseum en het Wereldmuseum.

Voor agenda zie www.babsgons.com.

We zijn nu gewend dat schoon drinkwater direct uit de kraan stroomt, maar voor de voormalige bewoners van de Zuiderzeeregio lag dit heel anders. Het Zuiderzeemuseum maakte in hun themajaar Waterwijs een audioserie langs historische waterlocaties. Babs Gons schreef hiervoor het gedicht ‘Zoveel Meer’. Je kunt ernaar luisteren vanaf een bankje aan de oever van het IJsselmeer.

Vanaf oktober 2024 bezoekt Babs Gons één van de twaalf provincies en één van de bijzondere gemeenten van het Caraïbische gedeelte van het Koninkrijk. Ze gaat op visite bij een lokale dichter om samen een dichterlijke activiteit te doen, zoals pop-up optredens, workshops, schrijven op straat, in buurthuizen, kringloopwinkels en declameren op de markt. Om zo de poëzie te vieren en hier en daar de poëzie dichter bij de mensen te brengen.

Babs Gons trapt de eerste maandelijkse poëzievisite af in Groningen, waar zij samen met stadsdichter Esmé van den Boom begint met een workshop Lunchworkshop poëzie schrijven en voordragen bij ontmoetingsplek Wongema in Hornhuizen. Vervolgens gaan ze naar bibliotheek Beijum waar Babs Gons in het kader van de Kinderboekenweek zal voorlezen uit haar kinderboek. Ze sluiten de dag af met de Stadsdichtersessies in het Forum.

De komenden maanden reist Babs Gons onder andere af naar Heidi Koren in Nijmegen, Marrit Jellema in Friesland, Ingmar Heytze in Utrecht, Emma Crebolder in Limburg en Rodgairo Dalnoot in Noord-Brabant.

Babs Gons schreef een gedicht bij de herdenking van de vliegramp met vlucht MH17, tien jaar geleden. Je leest het gedicht hier.

Als Dichter des Vaderlands vindt Babs Gons het hoog tijd dat we de eeuwenoude kunst van het declameren van gedichten meer gaan beheersen. Zodat we weer de rijkdom kunnen ervaren van poëzie mee te dragen in het hart. Omdat het waardevol is om op bepaalde momenten de juiste woorden paraat te hebben. En om samen te komen en poëzie te delen.

In navolging van vele pleitbezorgers van het declameren – waaronder oud Dichter des Vaderlands Anne Vegter – initieert Babs Gons samen met Poetry International, Poetry Circle Nowhere, Poëziepaleis, Huis van Gedichten en School der Poëzie ‘Hardop! De kunst van het declameren’ om mensen en organisaties te enthousiasmeren voor het declameren van gedichten.

Vrijdag en zaterdag geeft Hardop! al een voorproefje op het Poetry International Festival. Op vrijdag brengt een aantal declameerders, voorgedragen door de deelnemende organisaties, hun favoriete gedichten ten gehore. Op zaterdag is er een Hardop! Karaoke. 

Na de zomer gaat Hardop! verder van start. Zodat we meer poëzie in ons leven krijgen!

Babs Gons reageerde op de aangekondigde btw-verhoging op boeken, haar prozagedicht lees je hier.

Maandag 27 mei ontving Babs Gons de Gouden Ganzenveer 2024 voor haar jarenlange inzet voor de groei en ontwikkeling van spoken word als literair genre in Nederland. Met de onderscheiding wil Academie de Gouden Ganzenveer het geschreven en gedrukte woord in het Nederlandse taalgebied onder de aandacht brengen. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt.

In 2022 is naast de Gouden Ganzenveer een aanmoedigingsprijs ingesteld voor een jong talent dat zich onderscheidt door een virtuoze omgang met taal, het geschreven woord en communicatie met een nieuw en jong publiek. De Jonge Veer wordt jaarlijks toegekend aan iemand die markante bijdragen levert aan de versterking van de leescultuur. Babs Gons koos ervoor deze aanmoedigingsprijs toe te kennen aan de Vlaamse schrijfster Aya Sabi.

In NRC vandaag het gedicht Bataljon van de vergetelheid van Dichter des Vaderlands Babs Gons. In de Tweede Wereldoorlog vochten meer dan 1,2 miljoen Afro-Amerikaanse soldaten mee, in Nederland waren er meer dan 15000 gestationeerd. Ze vochten mee voor een vrijheid die ze in eigen land niet hadden, maar hun verhalen ontbreken in het heersende oorlogsnarratief. Babs Gons heeft in haar familie Afro-Amerikaanse soldaten die gestationeerd waren in Europa. Zij onderzocht hun lot en bezocht monumenten voor gesneuvelde geallieerden. Een eerdere versie van deze ballade schreef Babs voor een programma van de Koninklijke Bibliotheek.

Babs Gons maakt deel uit van het programma Nachtresidenten van het Amsterdams 4 en 5 mei comité en zal tijdens Nacht Na de Dam in ITA o.a. deze ballade voordragen samen met Shishani. Je leest het gedicht hier.

Beeld: Martien ter Veen.

Babs Gons schreef een gedicht naar aanleiding van een kritisch rapport van de Nationale Ombudsman over het handelen van de overheid bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Je leest het gedicht hier.

Babs Gons schreef een gedicht naar aanleiding van de explosie in Rotterdam-Zuid op maandag 29 januari 2024, waarbij een appartementencomplex instortte.
Je leest het gedicht hier.

er zou een gedicht moeten zijn voor eenieder
die in dauw en donker in kleine en grote uren
het leven van een ander omsluit uit liefde uit noodzaak
het leven van een ander omringt met warmte, met zorg soms
als een last soms als een zegen

In het kader van de Dag van de Mantelzorg schreef Babs Gons dit gedicht.

Direct na de inauguratie tot Dichter des Vaderlands op 24 september 2023, ging Babs Gons met De Nacht van de Poëzie van International Literature Festival Utrecht – ILFU twee weken lang op tour door Nederland en Vlaanderen. Samen met meer dan 1000 dichters las ze voor in ‘boekwinkels in de vorm van kerken en kelders en vides en vlieringen’, in Utrecht, Haarlem, Almere, Meppel, Zwolle, Harlingen, Groningen, Eindhoven, Arnhem, Maastricht, Antwerpen, Middelburg en Rotterdam. De tournee eindigde in Utrecht, waar ze ook startte en waar Babs Gons al dichtend de tour samenvatte. Luister en kijk hier naar de gehele voordracht. Op het youtube kanaal van ILFU net als alle andere voordrachten van haar en nog meer dan 999 dichters!

De Dichter des Vaderlands is op tournee. Dit jaar vindt de 40e editie van De Nacht van de Poëzie plaats. Om dat te vieren pakt ILFU groots uit met de megalomane tweeweken-durende manifestatie 1000 Dichters. Babs Gons gaat mee met deze Nacht van de Poëzie on tour. Van 24 september t/m 7 oktober reist ze langs 13 steden in Nederland en Vlaanderen om samen met in totaal meer dan 1000 dichters poëzie voor te dragen. De marathonsessies in boekhandels, met muzikale en literaire onderbrekingen, zijn gratis te bezoeken of per livestream te volgen.

Terugkijken kan ook! Op ILFU Youtube zie je alle dichters per dag.

Zondag 24 september wordt Babs Gons geïnaugureerd als Dichter des Vaderlands. Vandaag, 22 september, trapt ze af met dit gedicht in NRC Handelsblad.

Lees het gedicht hier.

Babs Gons is de nieuwe Dichter des Vaderlands! En dat vierden we op zondag 24 september tijdens het officiële openingsprogramma All that poetry van International Literature Festival Utrecht – ILFU. Oud-Dichters des Vaderlands Anne Vegter, Ester Naomi Perquin en Lieke Marsman gaven Babs advies, Shishani zorgde voor muziek en er waren voordrachten van Roger Robinson, Daniëlle Zawadi, Edward van de Vendel, Benzokarim en natuurlijk van Babs zelf. Aldith Hunkar presenteerde de middag.
Foto’s: Maarten Mooijman

Als partner van het eerste uur publiceert NRC Handelsblad traditiegetrouw het eerste interview met de Dichter des Vaderlands.

Klik hier voor het volledige interview.

Op zondagmiddag 24 september wordt Babs Gons ingehuldigd als nieuwe Dichter des Vaderlands, tijdens All That Poetry: het openingsprogramma van ILFU, in het festivalhart in Tivoli Vredenburg. Er zijn optredens van de Britse dichter, schrijver en performer Roger Robinson – één van Gons’ grote literaire helden⁠ -, singer-songwriter Shishani, spoken word artiesten Benzokarim, Daniëlle Zawadi en Lin An Phoa, en schrijver Edward van de Vendel.

Oud-Dichters des Vaderlands Lieke Marsman en Ester Naomi Perquin geven de kersverse Dichter des Vaderlands tips en dragen het mooiste gedicht uit hun ambtstijd voor. Aldith Hunkar presenteert het programma. 

Het is mogelijk dit feestelijke programma bij te wonen! Ofwel door een kaartje te kopen, ofwel door één van de 1000 Dichters te zijn, in een stad naar keuze. Dan ben je van harte uitgenodigd voor de opening (gratis kaartje, zolang de voorraad strekt).⁠

Babs Gons is de nieuwe Dichter des Vaderlands. Haar officiële inauguratie is op 24 september in Utrecht, maar bij de start van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden schreef ze al dit gedicht.

Lees hier het gedicht.

Dichteres Babs Gons is vanaf september 2023 twee jaar lang Dichter des Vaderlands. Zij volgt in die functie Lieke Marsman op, wier termijn eind januari eindigde. Babs Gons (1971) werd tot Dichter des Vaderlands benoemd op voordracht van een comité van dichters en poëziekenners. Zij zal, in het ambt van Dichter des Vaderlands, optreden als ambassadeur voor de poëzie, onder andere door te dichten bij landelijke (nieuws)gebeurtenissen.

Het selectiecomité roemt Gons als “een van de meest aansprekende dichters die Nederland nu heeft, met een stem vol vuur, brandend en warm, zowel op het podium als op papier. Ze is een dichter die bevlogen en betrokken woorden weet te geven aan wat er leeft in deze tijd, in een samenleving die zij vol overtuiging bij de poëzie betrekt”.

Babs Gons vergaarde bekendheid als aanjager van de Nederlandse podiumpoëzie. Ze organiseerde vanaf 2000 bijna tien jaar lang een maandelijks podium voor jonge dichters en schrijvers in Paradiso en was medeoprichter en artistiek leider van productiehuis Poetry Circle Nowhere.

Babs Gons groeide de afgelopen decennia uit tot een veelgevraagd performer. Door de maatschappelijke betrokkenheid en urgentie die uit haar werk spreken wordt Gons vaak gevraagd haar werk te presenteren tijdens maatschappelijke initiatieven of herdenkingen, zoals van de Februaristaking en het slavernijverleden. Ze belicht het politieke op persoonlijk niveau, waarmee tijdloze thema’s als de liefde eveneens grote plek innemen in haar werk.

Ze debuteerde in mei 2021 met haar eerste dichtbundel Doe het toch maar, die werd genomineerd voor de Herman de Coninckprijs en de Poëziedebuutprijs. In 2022 was ze een van de twee winnaars van De Johnny, een oeuvreprijs voor podiumpoëzie. Ook schreef Gons jarenlang columns voor Het Parool; een selectie verscheen in boekvorm onder de titel Alles wat je liefhebt wordt mooi (2022). Eerder was ze ook samensteller van de bundel Hardop (2019), met het werk van 18 Nederlandse spoken word-dichters.

Gons begint in september als Dichter des Vaderlands – haar inauguratie, alsmede het afscheid van haar voorganger Lieke Marsman, vindt dan plaats tijdens het ILFU Festival in Utrecht. Het selectiecomité voor de Dichter des Vaderlands bestond dit jaar uit Naeeda Aurangzeb, Femke Essink, Vicky Francken, Stefanie Liebreks en Maaike Meijer, aangevuld met de bestuursleden van de Stichting Dichter des Vaderlands: Menno Hartman, Daphne de Heer en Thomas de Veen.

De Dichter des Vaderlands werd in 2000 in het leven geroepen op initiatief van NRC Handelsblad, Poëzieclub en Poetry International. De functie is sindsdien bekleed door Gerrit Komrij, Simon Vinkenoog, Driek van Wissen, Ramsey Nasr, Anne Vegter, Ester Naomi Perquin, Tsead Bruinja en Lieke Marsman. De Dichter des Vaderlands wordt financieel mogelijk gemaakt door het Nederlands Letterenfonds en de Stichting Lezen, begeleiding en coördinatie zijn in handen van de Stichting Dichter des Vaderlands.

Stichting Dichter des Vaderlands | www.dichterdesvaderlands.nl | info@dichterdesvaderlands.nl

Door persoonlijke omstandigheden kan de benoeming van de nieuwe Dichter des Vaderlands aanstaande woensdag niet doorgaan.

De geplande installatie, tevens het afscheidsevenement van scheidend Dichter des Vaderlands Lieke Marsman, zal op een nader te bepalen moment doorgang vinden. De Stichting Dichter des Vaderlands betreurt de situatie en streeft ernaar spoedig alsnog met een benoeming te komen.

Een comité van poëziekenners dat de afgelopen maanden een nieuwe Dichter des Vaderlands uitkoos, zal in de komende tijd opnieuw bijeenkomen om tot een nieuwe voordracht te komen. Met een passend mandaat zal vervolgens een nieuwe Dichter des Vaderlands aangezocht worden om de rol twee jaar lang te vervullen.

De Dichter des Vaderlands is een ambassadeur voor de poëzie en schrijft gedichten als het nieuws daarom vraagt. Het ambt werd in 2000 ingesteld op initiatief van NRC Handelsblad, Poëzieclub en Poetry International. De functie is sindsdien bekleed door Gerrit Komrij, Simon Vinkenoog, Driek van Wissen, Ramsey Nasr, Anne Vegter, Ester Naomi Perquin, Tsead Bruinja en Lieke Marsman.

De Taliban heroverden tijdens het weekend van 15 augustus Kabul. De Tweede Kamer nam in juni een motie aan die militaire tolken in Afghanistan moest beschermen, maar het kabinet voerde die niet uit. Dichter des Vaderlands Lieke Marsman nam vast een voorschot op het debat in de Tweede Kamer dat volgt op de recente ontwikkelingen.

Lees hier het gedicht.

In de week waarin EU-klimaatplannen weerstand wekken en door overstromingen worden ingehaald, schrijft Dichter des Vaderlands Lieke Marsman over een ark, water en helen.

Naar het gedicht.

Politieke partijen uiten zich in een mengeling van kinderachtigheid en Grote Woorden. Het gevolg is slijtage en cijferfetisjisme. Tijd voor een nieuw intellectualisme, stelt Lieke Marsman vast in een essay dat verscheen op 13 maart 2021 in NRC Handelsblad. Het gedicht ‘Tweestrijd’ is de poëtische bijsluiter.

“Ik wens dat kunstenaars en schrijvers niet langer verdacht zijn zodra ze geen winstrekening kunnen presenteren. Hun winst is een samenleving die weerbaar is tegen populisme en ondermijning. […] Niet alleen opruiende woorden doen er toe: de hele huidige destabilisatie van onze democratie (wat ik daar ook mee moge bedoelen) is een rechtstreeks gevolg van taalverminking en -vernietiging. Ik zie uit naar overheidscampagnes die kinderen oproepen om Geschiedenis, Nederlands of Theologie te studeren. Zou dat geen mooie verkiezingsbelofte zijn?”

De Vlaamse krant De Morgen sprak uitgebreid met Lieke Marsman over haar nieuwe functie als Dichter des Vaderlands en haar kersverse bundel ‘In mijn mand’ (uitgegeven bij Uitgeverij Pluim, nu te koop bij uw (lokale) boekhandel).

Lees hier het volledige interview.